انواع هدایت در قرآن

واژه ی هدایت در قرآن کریم کاربدهای گوناگونی دارد:

1 - هدایت تکوینی; چنان که فرموده است: «ربنا الذی اعطی کل شی ء خلقه ثم هدی ⁽⁴⁸⁾ » (حضرت موسی ( علیه السلام) به فرعون گفت) ; پروردگار ما، کسی است که هر چیزی را آفریده و او را هدایت کرده است .

نیز فرموده است: «الذی قدر فهدی » ⁽⁴⁹⁾ ; آفریدگاری که هر چیزی را که افرید، به اندازه افرید و او را هدایت کرد .

2 - هدایت تکوینی عموم بشر; چنان که فرموده است: «ونفس وماسواها، فالهمها فجورها وتقواها ⁽⁵⁰⁾ » ; سوگند به نفس و آن که او را بیاراست، آن گاه پلیدی ها و پاکی ها را به او الهام کرد .

این هدایت، همان هدایت فطری بشر است که به واسطه ی عقل و وجدان در نهاد انسان قرار داده شده است و از قلمرو اختیار و اکتساب انسان بیرون است .

3 - هدایت تشریعی; این هدایت، از طریق شریعت های آسمانی و پیامبران و هادیان الهی تحقق یافته است . قرآن کریم، در باره ی پیامبر اکرم ( صلی الله علیه و آله وسلم) می فرماید: «وما منع الناس ان یومنوا اذ جاءهم الهدی ⁽⁵¹⁾ » ; چه چیزی مردم را مانع شده است که آن گاه که هدایت ما به سوی آنان آمد، به او ایمان بیاورند .

درباره ی تورات می فرماید: «وجعلناه هدی لنبی اسرائیل ⁽⁵²⁾ » ; تورات را هدایت کننده ی بنی اسراییل قرار دادیم . درباره قرآن می فرماید: «شهر رمضان الذی انزل فیه القرآن هدی للناس ⁽⁵³⁾ » ; ماه رمضان، ماهی است که قرآن برای هدایت بشر در آن نازل شد .

هدایت تشریعی نیز همانند هدایت تکوینی فطری، عمومیت دارد و به فرد یا گروه خاصی اختصاص ندارد: «ولکل قوم هاد ⁽⁵⁴⁾ » .

4 - هدایت تکوینی خاص; از قرآن، به دست می آید که گروهی از انسان ها، از گونه ای هدایت تکوینی خاص بهره مند می گردند . آنان دو دسته اند:

الف) پیامبران و برگزیدگان (انسان های معصوم) ;

ب) صالحان و پرهیزگران .

قرآن کریم، پس از ذکر نام عده ای از پیامبارن می فرماید: «واجنبیناهم وهدیناهم الی صراط مستقیم × ذالک هدی الله یهدی به من یشاء من عباده ⁽⁵⁵⁾ » ; آنان را برگزیدیم و به راه راست هدایت کردیم . این هدایت ویژه ی خداوند است که هر یک از بندگان خود را که بخواهد از آن بهره مند می سازد .

در باره ی مؤمنان و صالحان می فرماید: «انک لاتهدی من احببت ولکن الله یهدی من یشاء و هو اعلم بالمهتدین ⁽⁵⁶⁾ » ; تو، کسانی را که دوست داری هدایت شوند، هداتی نمی کنی، لکن خداوند هر کس را که بخواهد هدایت می کند، و او به هدایت جویان داناتر است .

نیز می فرماید: «لیس علیک هداهم ولکن الله یهدی من یشاء ⁽⁵⁷⁾ » .

تفاوت دو نوع هدایت ویژه ی مزبور، در این است که هدایت ویژه ی پیامبران و برگزیدگان (معصومان) آفرینش آنان همراه است; یعنی; ذات و جوهر روح آنان امر چنان صفا و طهارت تکوینی برخوردار است که نور هدایت از نخستین لحظه های خلقت در نهاد آنان پرتوافکن می شود و آنان از مصونیت و طهارت تکوینی و موهبتی بهره مندند، ولی مؤمنان و صالحان، از چنین هدایت تکوینی برخوردار نیستند، اما پس از طی مقدمات و مراحلی، شایستگی دریافت آن را پیدا می کنند و خداوند، آن را به آنان اعطا می کندک «والذین جاهدوا فینا لنهدینهم سبلنا وان الله لمع المحسنین ⁽⁵⁸⁾ » ; آنان را که در راه ما (با نفس خود) جهاد کردند، به راه های خویش هدایت می کنیم و خداوند با نیکوکاران است .

در جای دیگر فرموده است: «یهدی به الله من اتبع رضوانه سبل السلام ویخرجهم من الظلمات الی النور باذنه ویهدیهم الی صراط مستقیم ⁽⁵⁹⁾ » ; خداوند، به واسطه قران و پیامبر، کسانی را که رضایت او را برگزنیند به راه های امنیت و سعادت هدایت می کند و با اذن خاص خود، آنان را از ظلمت ها به نور بیرون می برد و به طراط مستقیم هدایت می کند .

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: